प्रधानमंत्री फ़सल बिमा योजने अंतर्गत- पुनर्रचीत हवामान आधारीत फळपीक विमा योजना (२०२४-२५ व २०२५-२६ या वर्षा करिता)
प्रधानमंत्री फ़सल बिमा योजने अंतर्गत-
पुनर्रचीत हवामानावर आधारित फळपीक विमा योजना- (२०२४-२५ व २०२५-२६ या वर्षाकरिता)
कृषी क्षेत्राच्या उत्पादन वाढीच्या दरामध्ये फळपिकांचा प्रमुख सहभाग आहे. विविध हवामान धोक्यांमुळे फळपीकांच्या उत्पादकतेवर विपरीत परिणाम होवुन उत्पादनात घट येते. त्यामुळे शेतकरी यांना नुकसान भरपाई मिळण्यासाठी एक उपाय म्हणून पुनर्रचीत हवामानावर आधारित फळपीक विमा योजना राज्य शासनामार्फत राबविण्यात येते.
१. या योजनेत कोणती फळपीके समाविष्ट आहेत-
मृग बहार- संत्रा,मोसंबी, डाळिंब, चिकू, पेरू व लिंबू, सिताफळ व द्राक्ष(क) ही ८ फळपीके.
अंबिया बहार- संत्रा , मोसंबी, डाळिंब, काजू, आंबा, केळी, द्राक्षे (अ व ब) व प्रायोगिक तत्वावर स्ट्रॉबेरी व पपई ही ९ फळपीके.
ही योजना महसूल मंडळ हा घटक धरुन राबविण्यात येते. प्रत्येक महसूल मंडळाच्या ठिकाणी महावेध प्रकल्पांतर्गत स्वयंचलित हवामान केंद्र बसविण्यात आलेली आहेत. या हवामान केंद्रावर पर्जन्यमान, तापमान, वारा वेग,आर्द्रता इ . माहिती स्वयंचलित रित्या नोंदवली जाते. या माहिती च्या आधारे अवेळी पाउस, कमी जास्त तापमान, वारा वेग त्याच प्रमाणे गारपीट या हवामान धोक्यां पासून निर्धारित केलेल्या कालावधीत शेतकरी यांना फळपिकांसाठी विमा संरक्षण मिळते. सदर हवामान धोके (Trigger) लागू झाल्यानंतर विमा धारक शेतकरी यांना नुकसान भरपाई मिळते.
नैसर्गिक आपत्ती व हवामानातील प्रतिकूल परिस्थितीमुळे फळ पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकरी यांना विमा संरक्षण देणे हे या योजनेचे प्रमुख उद्दीष्ट आहे.
२. योजनेची वैशिष्टे-
i) ही योजना अधिसूचीत केलेल्या क्षेत्रातील अधिसूचीत फळपिकां साठी आहे.
ii) योजना कर्जदार शेतकरी तसेच बिगर कर्जदार शेतकरी यांना ऐच्छिक स्वरुपाची आहे.
iii) खातेदारांचे व्यतिरीक्त कुळा ने अगर भाडे पट्टीने शेती करणारे शेतकरी या योजनेत भाग घेऊ शकतात.
३. किती क्षेत्रापर्यन्त विमा काढता येईल-
i) जास्तीत जास्त 4 हेक्टर पर्यन्त विमा नोंदणी करता येईल.(मृग व अंबिया मिळून) (कोकण विभाग-कमीत कमी क्षेत्र-१० गुंठे, उर्वरित विभाग- २० गुंठे)
ii) एका फळपिका साठी एका वर्षात एकाच क्षेत्रावर मृग अथवा अंबिया बहारा पैकी कोणत्याही एकाच हंगामा करीता विमा अर्ज करता येईल.
iii) केवळ पुढिल प्रमाणे वय असलेल्या उत्पादनक्षम फळबागांनाच विमा संरक्षण मिळेल. यापेक्षा कमी वयाच्या बागांसाठी अर्ज करता येणार नाही.
द्राक्षे डाळिंब- 2 वर्ष
सन्त्रा मोसंबी पेरू, सिताफळ - 3 वर्ष.
लिंबू- 4 वर्ष
आंबा काजू चिकू- 5 वर्ष
४. मृग बहार फळपीक निहाय हवामान धोके , विमा संरक्षण कालावधी व विमा संरक्षित रक्कम-
अंबिया बहार फळपीक निहाय हवामान धोके , विमा संरक्षण कालावधी व विमा संरक्षित रक्कम-
५. विमा हप्ता भरण्याचा अंतीम दिनांक-
मृग बहार-
संत्रा, पेरू, लिंबू द्राक्ष(क)- २५ जुन २०२४, १४ जून २०२५
मोसंबी, चिकू- ३०जुन
डाळिंब- १४ जुलै
सिताफळ- ३१ जुलै
अंबिया बहार-
स्ट्रॉबेरी- 14 ऑकटोबर
द्राक्षे- 15 ऑक्टोबर 2023
मोसंबी केळी पपई- 31 ऑकटोबर
सन्त्रा काजू आंबा(कोकण)- 30 नोव्हेंबर
आंबा (इतर जिल्हे)- 31 डिसेंबर
डाळिंब-14 जानेवारी
६. योजनेचा हप्ता कुठे भरावा-
आपले सरकार सेवा केंद्र (csc), बँक, प्राथमिक कृषी पत पूरवठा सहकारी संस्था, तसेच www.pmfby.gov.in या वेब साईट वर ऑनलाईन पद्धतीने.
७. विमा हप्ता प्रति हेक्टर किती भरावा लागेल?
मृग बहार-
पेरू-३५०००
संत्रा- ५०००
मोसंबी-५०००
अंबिया बहार-
मोसंबी-५०००
अधिक माहितीसाठी