शेळीपालन (पोकरा 2.0 अंतर्गत)
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत-
बंदिस्त शेळीपालन
अ) योजनेत कोण सहभागी होऊ शकतात -
ग्राम कृषी संजीवनी समितीने मान्यता दिलेले भूमीहीन कुटुंबातील व्यक्ती, विधवा, परित्यक्ता व घटस्फ़ोटीत महिला.
एका कुटुंबातील एकाच व्यक्तिस या योजनेचा लाभ देण्यात येइल.
अर्जदार लाभार्थी अथवा त्याच्या कुटुंबातील अन्य सदस्यांनी सदर घटकाचा लाभ इतर कोणत्याही शासकीय योजनेतून यापूर्वी घेतला असल्यास ते प्रकल्पांतर्गत लाभ घेण्यास पात्र नाहीत.
भूमिहीन असल्यास किमान तहसीलदार यांचे भूमिहीन असल्याबाबतचे प्रमाणपत्र सादर करणे आवश्यक.
विधवा, परित्यक्ता व घटस्फ़ोटीत महिला यांना लाभ मिळण्यासाठी सक्षम प्राधिकारी यांचे प्रमाणपत्र सादर करणे आवश्यक.
लाभार्थ्याने सदरचा व्यवसाय किमान ५ वर्ष करणे बंधनकारक आहे.
ब ) किती शेळ्या खरेदी कराव्या लागतात व अनुदान किती आहे -
या घटकांतर्गत ४ शेळ्या व एक बोकड असा शेळी गट खरेदी करणे अनिवार्य आहे. पैदासक्षम शेळ्या (दुसऱ्या व तिसऱ्या वेतातील) व पैदासक्षम बोकड़ (वय किमान १ वर्ष व त्यावरील) असणे आवश्यक.
खरेदी केलेल्या शेळी गटाचा ३ वर्षाकरिता विमा उतरविणे अनिवार्य.
उस्मानाबादी/संगमनेरी जातीच्या पैदासक्षम ४ शेळ्या (प्रति शेळी ८००० रु.) व एक बोकड (१०००० रु.)खरेदी करण्यासाठी विमा (६३१९ रु.) सह रु.४८३१९ इतका खर्च गृहित धरण्यात आलेला आहे. याच्या ७५ टक्के म्हणजेच ३६२३९ रु. इतके अनुदान आहे.
तसेच अन्य जातिच्या पैदासक्षम ४ शेळ्या (प्रति शेळी ६००० रु.) व एक बोकड (८००० रु.) खरेदी साठी विमा (४८१४ रु.) सह रु.३६८१४ इतका खर्च गृहित धरण्यात आलेला आहे. याच्या ७५ टक्के म्हणजेच २७६१० रु. इतके अनुदान आहे.
देय अनुदान थेट लाभार्थ्याच्या आधार संलग्न बँक खात्यात जमा करण्यात येते.
क) शेळी गटाची खरेदी कोठून करावी-
शेळी गटाची खरेदी ही पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी मेंढी व शेळी विकास महामंडळ यांचेकडूनच करणे बंधनकारक आहे.
सदर शेळी गटाची खरेदी ही खरेदी समितीच्या उपस्थितीतच करणे अनिवार्य आहे.
शेळी गट खरेदी, गटाचा विमा व वाहतुकीसाठीचा खर्च लाभार्थ्याने स्वत: करावयाचा आहे.
खरेदी केलेल्या शेळ्यांना tagging करून त्यांची नोंदणी भारत पशुधन प्रणालीवर (NDLM-National Digital Livestock Mission) पशुसंवर्धन विभागाचे अधिकारी यांच्या सहाय्याने करणे बंधनकारक आहे.
खरेदी केलेल्या शेळ्यांना लसीकरण व आवश्यक त्या पशुवैद्यकीय सेवा जवळच्या पशुवैद्यकीय संस्थेमार्फत उपलब्ध होतील.
लाभार्थी ने तालुका कृषि अधिकारी यांचेकडून पुर्व संमती मिळाल्यापासून दोन महिन्याच्या आत शेळी गटाची खरेदी करावी.
शेळी गटाचा विमा , लाभार्थी व संबंधीत तालुका कृषि अधिकारी यांच्या संयुक्त नावे ३ वर्षासाठी करण्यात यावा.
शेळी गट खरेदीनंतर अनुदान मिळणेसाठी ऑनलाइन मागणी करावी आणि स्वसाक्षांकीत केलेली मूळ खरेदी देयके, खरेदी समितीचे प्रमाणपत्र, विमा पावती व पशुवैद्यकीय अधिकारी यांचे प्रमाणपत्र लाभार्थ्याने संकेतस्थळावर अपलोड करावे.
खरेदी केलेल्या शेळ्यांना नजिकच्या पशुवैद्यकीय दवाखान्यातून आवश्यक रोगप्रतिबंधक लसीकरण करून घेणे, त्यांना जंतनाशक पाजणे ही सर्वस्वी जबाबदारी लाभार्थ्यांची आहे.
ड) खरेदी समिती ची रचना -
१. तालुका कृषि अधिकारी -अध्यक्ष
२. संबंधित तालुक्याचे पशुसंवर्धन व दुग्धविकास अधिकारी/ पशुधन विकास अधिकारी (विस्तार) (पं.स.)- सदस्य
३. कार्यक्षेत्रातील पशुवैद्यकीय दवाखान्याचे प्रमुख-सदस्य
४. विमा प्रतिनिधि-सदस्य
५. लाभार्थी
६. मंडळ कृषि अधिकारी - सदस्य सचिव
इ ) अर्ज कुठे करावा -
इच्छुक शेतकऱ्यांनी https//dbt.mahapocra.gov.in या संकेत स्थळावर ऑनलाईन नोंदणी व अर्ज करून आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करावी.
अधिक माहितीसाठी-
मार्गदर्शक सूचना दिनांक २८-१०-२०२५